Maj Sjöwall

Szwedzka pisarka i dziennikarka. Nazywana “babcią skandynawskiej powieści kryminalnej”, która wraz ze swoim mężem, Per Wahlöö, stworzyła postać detektywa Martina Becka oraz jego kolegów z Centralnego Biura Śledczego w Sztokholmie. Według autorki, seria z tym bohaterem była bardziej popularna w Stanach Zjednoczonych oraz we Francji, niż w jej rodzimej Szwecji. Brytyjski krytyk literacki oraz pisarz, H.R.F. Keating, umieścił powieść “Roseanna” na liście stu najlepszych powieści kryminalnych. Wiele książek autorki zostało zekranizowanych, a powieści z Martinem Beckiem przygotowały grunt dla wielu współczesnych autorów kryminałów.

Początek kariery

Maj Sjöwall urodziła się w Sztokholmie w 1935 roku. Studiowała dziennikarstwo oraz grafikę zanim rozpoczęła pracę jako reporter i dyrektor artystyczny w jednym z czasopism. Od 1959 do 1961 roku była redaktorem w wydawnictwie Wahlström i Widstrad, gdzie poznała swojego przyszłego partnera, Per Wahlöö. Był on dziennikarzem politycznym, wydalonym z Hiszpanii generała Franco w 1957 roku. Zarówno Sjöwall jak i Wahlöö byli członkami partii komunistycznej. Pomimo miłości, która ich łączyła, nigdy nie zdecydowali się na ślub.

Jak często podkreślali, swoje powieści kryminalne pisali wieczorami, gdy położyli do snu dwójkę swoich synów. W latach, kiedy je pisali, policja nie miała jeszcze wypracowanych procedur postępowania, a działania organów ścigania często były amatorskie, co przekłada się na zachowania bohaterów ich książek.

Do 1969 roku, para mieszkała w Sztokholmie, ale utrzymywali kontakt z grupą KRW (Kronkvist-Rooke-Wahlöö) z Malmö, gdzie mieszkali i pracowali od 1969 r. Ich współpraca była bezproblemowa, oparta na dziennikarskim doświadczeniu i stylu, który wymagał zwięzłości i dbałości o szczegóły. Obaj pisarze byli marksistami, podziwiali twórczość Dashiella Hammetta i Raymonda Chandlera.

Książki z Martinem Beckiem

Według Wahlöö ich intencją było “użycie kryminału jako skalpela, rozcinającego brzuch ideologicznego i zubożałego moralnego dyskursu w tak zwanym państwie opiekuńczym typu burżuazyjnego”. Oczywiście nawet w latach 60, tego typu radykalizm nie czynił książek bardziej atrakcyjnymi czy akceptowalnymi. Siłą prozy Sjöwal i Wahlöö było nie tylko przedstawianie szczegółowej ewolucji pracy policji z określonej perspektywy politycznej, ale również konsekwentne wykraczanie poza poziom przeciętnej procedury, dzięki czemu w książkach tych czuć niepokój. Dzięki starannemu researchowi i dbałości o autentyczność detali, seria z Martinem Beckiem będzie funkcjonować jako zwierciadło szwedzkiego społeczeństwa na przestrzeni dziesięciu lat. Beck służy zatem jako barometr zmieniającej się atmosfery, odzwierciedlając zmiany w politycznym, gospodarczym i społecznym klimacie.

Pierwsze trzy książki były prostymi powieściami proceduralnymi. Przedstawiały głównie bohaterów – solidnego i metodycznego Martina Becka, byłego spadochroniarza Lennarta Kollberga, smakosza nienawidzącego przemocy i odmawiającego noszenia broni oraz Gunvalda Larssona, który został wyrzucony ze szkoły wyższej.

Ich debiutancka powieść nie odniosła natychmiastowego sukcesu. Wiele recenzentów uznało, że jest zbyt mroczna oraz brutalna. Końcówka lat 60 w Szwecji, to ciągle apolityczne i konserwatywne powieści detektywistyczne. Sjöwall i Wahlöö zdołali ożywić zainteresowanie gatunkiem, który był pomijany przez lewicowych intelektualistów.

Na uwagę zasługuje fakt, że temat konfliktu klasowego nie jest wyraźnie określony od samego początku. Dopiero w ostatniej części serii “Ludzie przemocy”, morderstwo jednego z polityków sygnalizuje upadek socjaldemokratycznego państwa opiekuńczego. Autorzy wtedy otwarcie opowiadają się za przestępcami-rewolucjonistami, kończąc całą serię. “Ludzie przemocy” zostali opublikowani już po śmierci Per Wahlöö. Zmarł on w wieku 48 lat, po nieudanej operacji trzustki. Po stracie ukochanego mężczyzny, Maj Sjöwall nie napisała już żadnej książki kryminalnej.

Wielu następców Sjöwall i Wahlöö przyjęło krytyczne podejście do nadużywania władzy przez państwo. Są wśród nich m.in. Henning Mankell, Stieg Larsson czy Leif GW Persson.

źródło: własne, http://authorscalendar.info