Obłęd (Oblicza Victorii Bergman #1) – Erik Axl Sund

Obłęd

Psychoterapeutka Sofia Zetterlund, opiekuje się dwoma, fascynującymi pacjentami: Samuelem Bai, który już w wieku kilku lat został zmuszony do wzięcia udziału w wojnie w Sierra Leone, oraz Victorię Bergman, kobietę w średnim wieku, która próbuje sobie poradzić z życiem po niezagojonej ranie z dzieciństwa. Dwie osoby, ten sam problem: zaburzenie osobowości.

Tymczasem w centrum Sztokholmu, zostają znalezione zwłoki młodego chłopca. Ciało zostało w przerażający sposób okaleczone. Jednak dziecko nie podchodzi ze Szwecji, przez co jego tożsamość trudno określić i sprawa wyjaśnienia jego morderstwa otrzymuje niski priorytet. Komisarz policji, Jeanette Kihlberg oraz terapeutka Sofia Zetterlund muszą odpowiedzieć na pytanie: ile cierpienia może wyrządzić człowiek, zanim stanie się potworem?

Gdy obie kobiety coraz bardziej są do siebie przyciągane, a paranoja i przerażające sekrety zagrażają idylli Enskede, dzielnicy na przedmieściach Sztokholmu. „Obłęd” to niesamowity thriller, który pokazuje, co żądza może zrobić z ludźmi. To również pierwszy tom trylogii o Victorii Bergman, której autorem jest Erik Axl Sund

Obłęd – Recenzja

“Obłęd”, szwedzki thriller napisany przez Erika Axla Sunda, rozpoczyna się od odkrycia ciała młodego chłopca. Ciało to zostało zmumifikowane oraz potwornie okaleczone, pozbawiono go m.in. genitaliów. Początek ten niewątpliwie przyciąga, jednak w dalszej części serii autorzy (pod pseudonimem kryje się dwóch mężczyzn – Jerker Eriksson i Håkan Sundquist), będą starali się wyjaśnić, dlaczego ktoś dopuszcza się takich zbrodni, a nie kto za nimi stoi. Ponieważ na to drugie pytanie, czytelnik pozna odpowiedź dość szybko.

Jeanette Kihlberg, funkcjonariusz ze sztokholmskiej policji zajmie się wyjaśnieniem tej sprawy. Jest kobietą w średnim wieku, przepracowaną, zarabiającą za mało, która ciągle musi walczyć z seksistowskimi uwagami w pracy. Sprawy nie układają się tak jak powinny również w domu. Musi oddać pieniądze pożyczone od ojca, ponieważ jej mąż spędza całe dnie w warsztacie, realizując swoje marzenie bycia malarzem i czekając aż ktoś w końcu go dostrzeże. Praca pochłania ją bez reszty, szczególnie gdy odkryte zostają kolejne ciała młodych chłopców.

Drugą główną bohaterką, której losy śledzimy, jest Sofia Zetterlund, psycholog specjalizujący się w pomaganiu pacjentom z traumą z dzieciństwa. To właśnie ona wydaje się najciekawszą postacią tej książki i to dzięki niej poznamy tajemnicę Victorii Bergman. Ważną częścią tej powieści jest życie osobiste głównych bohaterów, które nierozerwalnie łączy się z życie zawodowym. Spotkanie dwóch głównych bohaterek jest momentem przełomowym historii i dodaje jej dodatkowy wymiar.

“Obłęd”, to książka, która może wstrząsnąć czytelnikiem. Przedstawione w niej sceny przemocy skierowanej wobec dzieci, często są dokładnie opisane i mają za zadanie szokować. Temat znany chociażby z trylogii Stiega Larssona jest jednak tutaj całkiem inaczej opisany. Z jednej strony odrzuca swoimi naturalistycznymi opisami, a z drugiej przyciąga i zaciekawia, jak ta historia się zakończy. Jednak Larsson daje nam nadzieje – Lisbeth Salander udaje się uciec od swojej przeszłości. Widzimy jak cierpi, a my współczujemy jej i chcemy zemsty za krzywdy, które jej wyrządzono. Początek “Obłędu” jest tego pozbawiony. Czytamy opisy przemocy wobec dzieci i to właściwie tyle… Dopiero kilkaset stron dalej się to zmienia.

Obłęd – Streszczenie

Niewymieniona z imienia i nazwiska kobieta, przygotowuje w ponad stuletnim domu jeden z pokoi. Ściany oraz sufit wykłada styropianem, by pomimo metrowej grubości ścian, żadne dźwięki z tego pomieszczenia nie wydostały się na zewnątrz. Gdy pokój zostaje ukończony, umieszcza w nim śpiącego, odurzonego morfiną chłopca, a drzwi zaryglowuje. Chłopcem tym był imigrant, który przybył z Chin, a w Szwecji znalazł się bez żadnego dowodu tożsamości. Przy sobie miał jedynie telefon, z którego miał zadzwonić pod numer otrzymany od przemytnika. Gdy jechał do Sztokholmu na spotkanie z osobą poznaną przez telefon, został zabrany przez nieznaną kobietę.

Komisarz policji kryminalnej, Jeanette Kihlberg, zostaje wezwana na miejsce, gdzie został odnaleziony martwy chłopiec. Już pierwsze oględziny ciała wskazują na to, że zamordowany nie jest szwedem, a jego wygląd wskazuje na arabskie lub hinduskie pochodzenie. Poza tym, ciało jest zmumifikowane i ma na sobie liczne siniaki. Sekcja zwłok dodatkowo wykazuje wielokrotne ślady ukłuć na ciele dziecka oraz, że zostało pozbawione genitaliów.

Sofia Zetterlund, która prowadzi prywatną praktykę psychoterapii, ma spotkać się z Tyrą Mäkelä. Kobieta ta wraz z mężem, zamordowała swojego 11-letniego, adoptowanego syna, a wcześniej przez trzy lata go torturowała. Psychiatrzy, którzy badali tę sprawę, nie są zgodni czy Tyrę należy umieścić w zakładzie psychiatrycznym, czy w więzieniu. Jednak Sofia po spotkaniu z osadzoną jest zdania, że ta powinna trafić do szpitala na leczenie.

Rozpoczyna się śledztwo, w którym pierwszym podejrzanym jest Jimmie Furugård, były żołnierz, który w przeszłości dopuścił się gwałtów na kobietach oraz próbował zgwałcić młodego chłopaka.

Psychoterapeutka Sofia wraca do wywiadów, które przeprowadzała z Victorią Bergman, urodzoną w 1970 roku, bezdzietną kobietą o cechach dysocjacyjnych. Jednocześnie narracja przenosi nas do czasów, gdy Victoria miała 10 lat i podczas wakacji poznaje młode małżeństwo i ich kilkuletniego syna, Martina. Dziewczynka angażuje się w relacje z chłopcem, jednak niektóre z jej zachowań świadczą o problemach, które już wtedy zaczynają wychodzić na światło dzienne. Sofia podczas przesłuchania Karla Lundströma, który został zatrzymany za gwałt m.in. na swojej córce oraz rozpowszechnianie pornografii dziecięcej, dowiaduje się, że warto przeszukać piwnicę Andersa Wikströma, innego pedofila i przekazuje tę informację policji.

Policja odnajduje zwłoki drugiego chłopca. Podobnie, jak w pierwszym przypadku i teraz ofiarą jest obcokrajowiec. Ślady przemocy na ciele chłopaka mogą świadczyć o tym, że morderstwa dokonała ta sama osoba, co w pierwszym przypadku. Jeanette kontaktuje się z Sofie Zetterlund, aby uzyskać informację o Lundströmie, jednak psycholog niechętnie chce się dzielić wiedzą na temat swojego pacjenta. Twierdzi, że potrzebuje do tego nakazu prokuratora. Akcja po raz kolejny przenosi się do przeszłości.

Victoria i Martin ponownie spędzają razem wakacje. Podczas jednej z ich wspólnych wypraw, chłopak ginie. Nie do końca jest jasne, czy Victoria przyczyniła się do jego śmierci, ale strata przyjaciela bardzo mocno na nią wpływa, sprawia że ma problem z dojściem do siebie po tej tragedii.

Tymczasem policja odnajduje ciało trzeciego chłopca. Okaleczenia na jego ciele wskazują, że mordercą jest ta sama osoba, co w przypadku poprzednich zabójstw. Dochodzi do pierwszego spotkania Sofie z Jeanette, podczas którego kobiety rozmawiają głównie o Lundströmie. Pod koniec rozmowy policjantka odbiera telefon i dowiaduje się, że Lundström próbował popełnić samobójstwo. W tym samym czasie, na strychu jednego z budynków, zostają odnalezione zwłoki czwartego chłopca. Jest to Samuel Bai, który jak się okazało, był pacjentem Zetterlund. W międzyczasie dowiadujemy się o przyczynach rozstania Sofie z jej byłem partnerem, Larsem. Sprawa zabójstwa Samuela skłania obie kobiety do ponownego spotkania. Jednak nie chłopiec jest głównym tematem rozmów, a życie osobiste Jeanette. W pewnym momencie dochodzi do zbliżenia między nimi.

Sofia spaceruje jedną z ulic Sztokholmu i jak się wydaje, słucha własnych wywiadów z Victorią Bergman. Szybko okazuje się jednak, że głos kobiety, jest jedynie wytworem jej wyobraźni. Świat realny miesza się ze światem wyimaginowanym, a wspomnienia zdają się być teraźniejszością. Podczas powrotu do domu, Sofia spotyka swojego pacjenta, Samuela i zaprasza go do siebie. Gdy oboje docierają do mieszkania, Victoria popycha Sofię do kolejnych kroków… a w końcu uderza Samuela młotkiem i go zabija.

Policjantka zaprasza Sofię do komisariatu. Tematem ich rozmowy są odnalezione zwłoki Samuela. Kobieta obawia się tej rozmowy, a jeszcze większy strach ogarnia ją, gdy dowiaduje się, że policja ma świadka, który widział ofiarę z „blond kobietą, średniego wzrostu”. Dodatkowo świadek zeznaje, że kilka tygodni wcześniej dostarczył tej samej kobiecie płyty izolacyjne. Jednak policja nie wpada na trop Sofii. Tuż po tym wydarzeniu, kobieta postanawia wrócić do rodzinnego domu. Gdy do niego dociera, jej rodzice znajdują się w saunie. Sofia niezauważona przez nich wchodzi do domu i kieruje się do swojego pokoju. Tam odżywają wspomnienia tego, co zrobił jej ojciec. Za bierność wini również swoją matkę i dlatego postanawia zabić nie tylko ojca, ale również ją. Zamyka ich w saunie, a następnie wznieca pożar. W tym samym czasie Jeanette dowiaduje się o romansie swojego męża z Alexandrą.

Po śmierci rodziców, Sofia dziedziczy kilkumilionowy majątek. Policja, która początkowo uważała, że śmierć starszej pary w pożarze była wynikiem nieszczęśliwego zbiegu okoliczności. odkrywa że osoba która podaje się z ich córkę, Victorię Bergman, nie istnieje. Sofia udaje się z Jeanette oraz jej synem do wesołego miasteczka, jednak tam do głosu dochodzi Victoria… syn kobiety znika.

Obłęd – Opracowanie

Kim jest Victoria Bergman? – Victoria Bergman to druga osobowość Sofii Zetterlund. Pomimo prób walki z nią, to najczęściej Victoria wygrywa i kontroluje zachowanie Sofii. Policja dopiero po pożarze domu rodziców Sofii odkrywa, że Victoria tak naprawdę nigdy nie istniała.

Co spotkało Sofię w dzieciństwie? – Sofia była wykorzystywana seksualnie przez swojego ojca od najmłodszych lat. O wszystkim wiedziała jej matką jednak w żaden sposób nie pomogła córce. Dodatkowo przez swoją inność w tamtym wieku była wyszydzana przez rówieśników. Wszystko to spowodowała nieodwracalne zmiany w osobowości Sofii oraz jej widzeniu świata. W wieku kilkunastu lat opuściła rodzinny dom i nie utrzymywała kontaktu z rodzicami.

Kto zabija chłopców? – pierwszy tom trylogii o Victorii Bergman nie mówi wprost kto jest mordercą wszystkich chłopców. Jedynie zabójstwo Samuela Bai zostało dokładnie opisane, a jego sprawczynią jest Sofia. Jednak możemy przypuszczać, że również za innymi morderstwami stoi ona.

Dlaczego Sofia rozstała się z Larsem? – ponieważ odkryła, że Lars prowadzi od wielu lat podwójne życie. Ma inną kobietę, z którą ma dziecko, a jednocześnie przeszedł zabiegł wazektomii nie mówiąc o tym Sofii, która próbowała z nim zajść w ciążę.

Dlaczego Jeanette jest bliska rozstania z mężem? – jej mąż, malarz, który po wielu latach niepowodzeń zostaje zauważony przez jedną z galerii, zakochuje się w jej właścicielce, Alexandrze Kowalskiej. Jednak nie ukrywa tego faktu przed żoną i mówi jej o tym wprost.

Obłęd – Ciekawostki

• Oryginalna szwedzka okładka, która ukazuje rysunek nagiej, kilkuletniej dziewczynki w masce, została w większości krajów zamieniona na mniej drastyczną,
• “Obłęd” oraz pozostałe dwie książki z serii, w 2016 roku ukazały się w Szwecji oraz Wielkiej Brytanii jako jedno, wspólne wydanie liczące ponad 800 stron,